เครื่องมือ

1. มีดตอก มีดชนิดนี้มีประโยชน์ใช้สอยตามชื่อเรียกคือ เป็นมีดสำหรับใช้จักตอก มักมีรูปเรียวแหลม ปลายและด้ามงอน ส่วนมากตัวมีดจะสั้นกว่าด้าม เพราะด้ามจะใช้สอดกระชับกับแขนและข้างลำตัวเวลาจักตอกด้วยมีดชนิดนี้จะต้องมีสันค่อนข้างบาง เพื่อให้มีน้ำหนักเบาและใช้งานได้สะดวก ปลายงอนแหลม เพื่อความสะดวกในการ จัก เหลา หรือเจาะคว้าน มีดตอกนี้โดยทั่วไปจะมีรูปแบบที่คล้ายคลึงกัน จะต่างกันบ้างก็ที่รูปทรงปลีกย่อยเท่านั้น มีดชนิดนี้ถือได้ว่าเป็นเครื่องมือประจำตัวที่สำคัญของช่างจักสานเลยทีเดียว

1. เหล็กหมาดเป็นเหล็กปลายแหลมสำหรับใช้เจาะ งัด แงะ มีอยู่ 2 ชนิด คือ
   1. เหล็กหมาดปลายแหลม ใช้สำหรับไช แงะ ทำด้วยเหล็กดี ส่วนมากทำด้วยก้านร่ม ซี่ล้อจักรยาน เป็นเหล็กปลายแหลมคล้ายเข็ม ยาวประมาณ 3 นิ้ว มีด้ามกลม ๆ ทำด้วยไม้ ใช้แยง ไช หรือแงะตามรูตอก สำหรับร้อยหวาย ในการถักขอบ หรือผูกโครงสร้างของเครื่องจักสาน
   2. เหล็กหมาดปลายแบนหรือปลายหอกเป็นเหล็กแหลมปลายแบนคล้ายปลายลูกศรหรือใบหอก มีด้ามกลม ๆ ยาวประมาณ 4-6 นิ้ว เหล็กหมาดชนิดนี้ใช้สำหรับเจาะขอบไม้ไผ่หรือหวาย หรือวัสดุอื่น ๆ ที่ใช้เป็นส่วนประกอบของเครื่องจักสานเหล็กหมาดชนิดนี้จะใช้เจาะ โดยใช้มือปั่นที่ด้ามให้ปลายเหล็กหมุนเจาะลงไปในวัตถุ
2. คีมไม้ ซึ่งเป็นเครื่องมือพื้น ๆ อีกอย่างหนึ่งมีลักษณะคล้ายคีมทั่วไป คือ มีส่วนปากสำหรับหนีบ มีด้ามจับ คีมนี้มักทำด้วยไม้เนื้อแข็งและเหนียว เช่น ไม้ชิงชัน ไม้มะค่า ไม้พะยูง แก่นไม้ขาม เป็นต้น คีมชนิดนี้จะใช้หนีบขอบปากของเครื่องจักสารเวลาผูกขอบหรือเข้าขอบ เช่น การเข้าขอบกระบุง ขอบเข่ง ขอบคุ เป็นต้น

            เครื่องมือเครื่องใช้ทั้ง 3 ชนิดนี้ เป็นเครื่องมือที่มีความจำเป็นอย่างยิ่ง สำหรับการทำเครื่อง จักสาน

 โดยเฉพาะ เครื่องจักสานไม้ไผ่ และหวายจะขาดไม่ได้

            อย่างไรก็ตาม มีเครื่องมือในการทำเครื่องจักสานชนิดอื่นอีก แต่ก็ไม่มากชนิดนัก เช่น การจักหวาย

 จะต้องมีแผ่นสังกะสีเป็นฝากกระป๋องสังกะสีต่าง ๆ ก็ได้ เจาะเป็นรูเล็ก ๆ สำหรับสอดเส้นหวาย ที่จักเป็นเส้น

 ผ่าเข้าไป ให้ความคมของสังกะสีช่วยขูดขึ้นหวายออก ซึ่งเรียกว่าวิธี ชักเลียด และเรียกแผ่นสังกะสีว่า เลียด

 หรือการทำเครื่องจักสานย่านลิเภาก็ใช้เครื่องมือชนิดนี้เช่นกัน แต่เรียกว่า การชักแป้น เป็นต้น นอกเหนือ

 ไปจากเครื่องมือดังกล่าวนี้แล้ว อาจจะมีเครื่องมือที่ช่วยให้การทำเครื่องจักสานสะดวกรวดเร็วขึ้นอีกบ้าง

 ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับ

                                                                                                                                               กลับไปหน้าแรก