นิทานปรัมปราหรือนิทานมหัศจรรย์หรือนิทานจักรๆวงศ์ๆ เป็นนิทานที่มีความยาวหลายตอนมีจุดมุ่งหมายให้ความสนุกสนานเพลิดเพลินแก่ผู้ฟังเนื้อเรื่องจะวนเวียนอยู่กับการอิจฉาริษยาของตัวละครฝ่ายอธรรมเป็นผลให้ตัวเอก(เจ้าชายหรือเจ้าหญิง)ต้องผจญภัยไปในดินแดนมหัศจรรย์ต่างๆ เช่นสวรรค์บาดาลและป่าหิมพานต์ตัวเอกของเรื่องจะมีอิทธิฤทธิ์ปาฏิหาริย์ต่างๆใช้ปราบปรามฝ่ายศัตรูจนสำเร็จก็จะกลับมาครองเมืองอยู่กับคนรักอย่างมีความสุข ตัวอย่างนิทานปรัมปรา เช่น
เรื่องปลาบู่ทอง
เปิดเรื่องด้วยความขัดแย้งระหว่างพ่อแม่ของนางเอื้อย พ่อทอดแหได้ปลาบู่มาแต่แม่กลับปล่อยปลาบู่ไปหมดพ่อจึงโกรธถีบแม่ตกน้ำตาย แม่เลี้ยงนางเอื้อย และน้องเลี้ยงชื่ออ้ายและอี่ก็คอยรังแกนางเอื้อยตลอด ไม่ว่านางเอื้อยจะทำอะไร แม่เลี้ยงและน้องเลี้ยงจะตามไปทำลายล้างหมด เช่น แม่นางเอื้อยตายไปเป็นปลาบู่ทอง นางอ้ายก็ไปจับมากิน นางเอื้อยเอาเกล็ดปลาบู่ทองไปปลูกเป็นต้นมะเขือ นางอ้าย นางอี่ก็ตามไปถอนทิ้งนางเอื้อยตายเป็นนกแขกเต้า นางอ้ายก็ตามจับมาฆ่าแต่หนีได้ ในที่สุดพระฤาษี ก็มาช่วยให้นางเอื้อย โดยชุบนางเอื้อยจากนกแขกเต้าให้เป็นคนและทำให้สามีนางเอื้อยเข้าใจเรื่องที่เกิดขึ้นทั้งหมด นางเอื้อยเลยครองรักกับสามีอย่างมีมีความสุขจากเรื่องเราจะเห็นได้ว่านางเอื้อยซึ่งเป็นตัวเอก ทำแต่ความดี มีความกตัญญูรู้คุณแม่ มีจิตใจเมตตา ไม่อาฆาตแค้นพยาบาท รู้จักการให้อภัย สุดท้ายก็จะพบแต่ความสุข ความสมหวัง
เรื่องนางสิบสอง
|
เศรษฐีผัวเมียบนขอลูกจากเทวดาได้ถึง ๑๒ คน เป็นหญิงล้วน หลายปีผ่านปีเศรษฐีก็จนลง จึงเอาลูกสาวทั้ง ๑๒ คน ไปปล่อยป่า พอดีมียักษ์ใจดีเอาไปเลี้ยงพอนางทั้ง ๑๒ โตขึ้นรู้ว่าคนเลี้ยงตนเป็นยักษ์ ก็หนีออกจากเมืองยักษ์ไป แล้วนางทั้งสิบสองก็ได้ใช้ชีวิตคู่กับท้าวรถสิทธิ์ นางยักษ์รู้เข้าก็ตามไปแปลงกายเป็นสาวสวย เป่ามนต์ให้ท้าวรถสิทธิ์หลงใหล นางยักษ์ก็จับนางสิบสองไปขังไว้ในถ้ำหลังวังแล้วควักตาออกมา โชคดีของนางเภาที่ความมืดพลางตาทำให้เหลือตาเดียว นางทั้ง ๑๒ มี ลูกก็ตายหมด ยกเว้นนางเภาที่ลูกไม่ตายชื่อพระรถเสน นางยักษ์คิดกำจัดพระรถเสนจึงใช้อุบายให้ไปหาลูกสาวของตนชื่อเมรีเพื่อให้นางเมรีฆ่าพระรถเสนเสีย แต่ก็ไม่ได้เป็นอย่างที่นางยักษ์คิดเพราะพระรถเสนได้แต่งงานกับนางเมรีและได้มอมเหล้านางเมรีจนเมาแล้วแอบไปถ้ำหลังเมืองยักษ์ พบดวงตาของแม่และป้าๆจึงขี่ม้าเหาะออกจากเมืองยักษ์ นางเมรีติดตามหาพระรถเสนเสียใจมากจนขาดใจตาย พระรถเสนนำดวงตาไปใส่คืนให้แม่และป้าๆดังเดิมใช้ของวิเศษฆ่านางยักษ์ และคลายมนตร์ให้พระรถสิทธิ์และได้ปกครองบ้านเมือง จากนิทานเรื่อง นางสิบสองเราจะเห็นว่า การที่พระรถเสนมีความกตัญญูต่อแม่และป้า ทำให้ได้ปกครองบ้านเมืองและความขัดแย้งของบุคคลต่อสังคมทำให้พระรถเสนกับนางเมรีซึ่งเป็นยักษ์ไม่สามารถอยู่ร่วมกันได้
เรื่อง เจ้าชายขมังธนู
ณ เมืองที่เจ้าชายขมังธนูอยู่เป็นเมืองที่ใหญ่โต พ่อของเจ้าชายเป็นกษัตริย์ อยู่มาวันหนึ่ง เจ้าชายนีผู้เป็นน้องยิงธนูใส่นกกระเรียนคู่หนึ่ง ธนูไปถูกนกกระเรียนตัวหนึ่งตกมาตาย นกกระเรียนอีกตัวหนึ่งบินไปที่กลองสำหรับร้องทุกข์แล้วก็ใช่ปีกทั้งสองข้างทุบที่กลองเสียงดังสนั่น พระราชา รู้ว่ามีคนเป็นทุกข์ออกมาว่าความ ก็ได้ความว่านกกระเรียนถูกเจ้าชายนีที่เป็นโอรสยิงตกลงมาทำให้พระราชาต้องตัดสินคดีลูกของตนโดยสั่งประหารชีวิต เพชฌฆาตเอาตัวเจ้าชายนีไปสู่หลักประหาร พระมเหสีผู้เป็นแม่ไม่อยากให้ลูกของคนตายก็ได้ขอร้องไม่ให้ฆ่าโดยติดสินบนเพชฌฆาต แต่มีข้อแม้เจ้าชายนีจะต้องไม่อยู่ในพระนคร พระมเหสีก็ตกลงให้เจ้าชายเนรเทศตัวเองออกนอกเมือง ทั้งสองไปเจอเมืองๆหนึ่ง มีนกยูงทองตัวหนึ่งบินผ่านมาเจ้าชายนีคว้าธนูยิงไป ทำให้นกยูงทองหล่นมาแล้วก็นำนกยูงทองใส่ไว้ในโพรงโพธิ์ ก็มีข้าราชการวิ่งมา เจ้าชายทั้งสองก็หลบอยู่บริเวณต้นไม้ และกลุ่มคนนั้นวิ่งเลยไปจนกระทั่งคนสุดท้ายเป็นคนแก่ เจ้าชายนีไปถามว่านกยูงทองมีความสำคัญเช่นไร ชายชราก็ตอบว่า ถ้าใครได้กินหัวของนกยูงทองจะได้เป็นพระราชาใครได้กินหัวใจของนกยูงทองเวลาหัวเราะจะมีเม็ดไข่มุกหล่นลงมาเสียใจร้องไห้ก็จะเป็นทับทิมหล่นลง เจ้าชายนีก็ให้เจ้าชายศรีกินหัวนกยูงทอง ส่วนตัวเองกินหัวใจ แล้วทั้งสองก็เดินทางต่อไป ๗ วันผ่านไปก็ถึงเมืองใหญ่แต่ขาดพระราชา เจ้าชายศรีจึงได้ครองเมือง ส่วนเจ้าชายนีเดินทางต่อไปจนถึงบ้านเศรษฐี และถูกเศรษฐีจับตัวไว้เพื่อจะเอาทับทิมจากเจ้าชายและให้เจ้าชายนีถูกนำตัวไปให้ยักษ์กินแทนตนอีกด้วย แต่ก่อนจะนำตัวไปให้ยักษ์ก็ต้องเข้าเฝ้าพระราชาก่อน เจ้าชายนีเสนอตัวจะปราบยักษ์ โดยขอให้เศรษฐีคืนทับทิมมาก่อน พอได้ทับทิมเจ้าชายก็นำไปปราบยักษ์ เมื่อเจ้าชายปราบยักษ์ลงได้ก็ได้ครองเมืองนั้น คติสอนใจของนิทานเรื่องนี้คือ เราควรมีความเมตตากรุณาต่อสัตว์ และไม่ควรโลภมาก
เรื่องนางพิกุลทอง
|
ครั้งหนึ่งมีเจ้าเมืองที่มีภรรยาชื่อนางพิกุลทอง วันหนึ่งพากันออกไปเที่ยวทะเล เมื่อเรือไปถึงกลางทะเล ซึ้งมีนางยักษ์ตนหนึ่งชอบเจ้าเมือง หวังจะเอามาเป็นสามี จึงดลบัลดาลให้ตัวเองเป็นดอกบัวขึ้นกลางน้ำ เพื่อให้นางพิกุลชอบ ใครมาถึงก็จะเด็ดไม่ได้ จนนางพิกุลทองเป็นคนไปเด็ดเอง ดอกบัวในร่างของนางยักษ์ก็ดึงนางพิกุลทองให้จมน้ำแล้วทุบตีนำเครื่องแต่งกายของนางพิกุลทองมาใส่แทน แล้วสาปให้นางพิกุลทองกลายเป็นชะนี เมื่อเจ้าเมืองเห็นนางพิกุลทองปลอมโผล่ขึ้นมาจากน้ำ ก็รับนางขึ้นเรือ ส่วนลูกทั้งสองจำได้ว่าไม่ใช่แม่ของตน เพราะเวลาแม่ของตนพูดนั้นจะต้องมีดอกพิกุลร่วงลงมา จึงไม่เข้าใกล้นางพิกุลทองปลอม แต่กลับชี้ไปหานางชะนีแทน ทำให้เจ้าเมืองโกธร ต่อมาลูกได้ร้องหิวนมจะนำนมให้กินก็ไม่กินเพราะไม่ใช่แม่ นางยักษ์เมื่อพ้นสายตาจากเจ้าเมือง จึงหยิกลูกของเจ้าเมือง ส่วนชะนีตัวนั้นก็ตามเรือมา นางยักษ์ได้สาปนางพิกุลทองไว้ว่าต้องนำเลือดของนางยักษ์มารดใส่หัว จึงจะสามารถกลับไปร่างเดิมได้ เจ้าเมืองเกิดความเคืองลูกก็นำลูกทิ้งไว้ แล้วไปกันนางยักษ์สองคน ปล่อยให้ลูกทั้งสองอยู่กับชะนี อยู่มาวันนึ่ง นางพิกุลทองให้ดอกพิกุลทองไปแลกกับข้าวกิน ใครเห็นก็ตกใจจึงจับเด็กไว้เพราะว่าถ้ามีใครมีดอกพิกุลทองจะให้รางวัลที่ เจ้าเมืองได้ประกาศไว้ ต่อมาลูกนางพิกุลทองโต นางยักษ์จึงคิดกำจัดนางพิกุลทอง เมื่อรบกับนางยักษ์แล้วจับนางยักษ์ได้ เอาเลือดนางยักษ์มารดหัวนางชะนี นางชะนีจึงกลายร่างกลับกลายเป็นนางพิกุลทองได้เหมือนเดิม จากเรื่องนางพิกุลทองจะเห็นถึงความผูกพัน และความรักของนางพิกุลทองกับลูกๆ