มะยมเชื่อม

มะยม ชื่อสามัญ Star Gooseberry
มะยม ชื่อวิทยาศาสตร์ Phyllanthusacidus (L.) Skeels จัดอยู่ในวงศ์มะขามป้อม (PHYLLANTHACEAE)
สมุนไพรมะยม มีชื่อท้องถิ่นอื่น ๆ ว่า หมากยม หมักยม (ภาคอีสาน), ยม (ภาคใต้) เป็นต้น
มะยม จัดเป็นไม้ยืนต้นขนาดเล็กถึงขนาดกลาง เปลือกของลำต้นขรุขระมีสีเทาปนน้ำตาล ใบมะยมเป็นใบประกอบ มีย่อยออกเรียงสลับกันเป็น 2 แถว ลักษณะของผลเมื่ออ่อนจะเป็นสีเขียว แต่ถ้าแก่แล้วจะเป็นสีเหลืองหรือขาวแกมเหลือง เนื้อฉ่ำน้ำมาก ในผลมีเมล็ดกลม ๆสีน้ำตาล 1 เมล็ด สำหรับรสชาติจะมีรสหวานอมฝาด
มะยมนั้นมีทั้งตัวผู้และตัวเมีย โดยลักษณะเด่นของต้นตัวผู้จะออกดอกเต็มต้นแต่ไม่ติดลูก ส่วนต้นมะยมตัวเมียนั้นจะมีดอกน้อยกว่า ซึ่งในทางการแพทย์นั้นนิยมใช้มะยมตัวผู้เป็นหลักทั้งใบและราก เพราะมีสรรพคุณทางยาค่อนข้างสูงกว่ามะยมตัวเมีย!

ุ

อุปกรณ์การทำมะยมเชื่อม
มะยม 1 กิโลกรัม
น้ำตาลทราย 4 - 5 ถ้วย
น้ำปูนใส 8 ถ้วย
เกลือป่น 1/2 ถ้วย
น้ำ 7 ถ้วย

วิธีการทำ มี 2 วิธี ดังนี้
วิธีทำวิธีที่หนึ่ง
1. ล้างมะยมให้สะอาด ใส่น้ำ 4 ถ้วยและเกลือลงในหม้อ ตั้งไฟ พอเกลือละลายยกลง ดองมะยมด้วยน้ำเกลือ ได้ที่แล้วสงขึ้นล้าง แช่ในน้ำสะอาดสักครู่ นำมะยมมาคลึงเบา ๆ ด้วยกระต่ายจีน
2. ใส่น้ำตาลและน้ำที่เหลือลงในกระทะทอง เคี่ยวน้ำตาลให้ค่อนข้างข้น ยกลง นำมะยมลงแช่2 วันแล้วนำขึ้น ค่อยอุ่นน้ำตาล แล้วแช่อีก ได้ที่แล้วนำไปตาก
3. นำน้ำเชื่อมที่แช่มะยมที่เหลือเคี่ยวให้ข้น แล้วนำมะยมขึ้นเชื่อมอีกครั้ง สีจะสวยน่ารับประทาน แต่ค่อนข้างนุ่มไม่กรอบ
วิธีทำวิธีที่สอง
ล้างมะยมให้สะอาด คลึงด้วยกระต่ายจีนครั้งละมาก ๆ แล้วแช่ในน้ำปูนใส เติมเกลือ 2 ช้อนโต๊ะ ทิ้งไว้ประมาณ 40 นาที (ถ้าแช่ไว้นานเกินไปรสจะจืด) เสร็จแล้วล้างให้สะอาด แช่น้ำไว้สักครู่ สงขึ้นใส่ภาชนะให้สะเด็ดน้ำ แล้วนำมาบรรจุลงในขวดโหลหรือชาวแก้ว ใส่น้ำตาลทราย 3 ถ้วย เกลือ 1 ช้อนโต๊ะ เคล้าให้ทั่ว รุ่งขึ้นรินน้ำมะยมขึ้นอุ่น ทิ้งไว้จนเย็นสนิทจึงนำมะยมลงแช่จนอิ่มตัว วิธีนี้หวานกรอบดี แต่สีไม่สวย ตอนอุ่นน้ำตาลจะใส่สีแดง (สีผสมอาหาร) ผสมด้วยก็ได้ ได้ที่ดีแล้วนำขึ้นตาก ใช้น้ำมะยมเชื่อมคลุกเคล้าให้ทั่ว นำขึ้นเชื่อมพออิ่มตัว

ประโยชน์ของมะยม
1. ผลมะยมมีสารต่อต้านอนุมูลอิสระ จึงช่วยชะลอวัยและความเสื่อมของเซลล์ต่าง ๆในร่างกายได้
2. ผลไม้มะยม ช่วยดับร้อนและปรับสมดุลในร่างกาย
3. สรรพคุณใช้เป็นยาอายุวัฒนะ ด้วยการใช้ผลแก้นำมาดองในน้ำเชื่อมจนครบ 3 วัน (น้ำ 1 ส่วน / น้ำตาล 3 ส่วน) แล้วนำมารับประทานวันละ 1 ช้อนโต๊ะ
4. มะยมสรรพคุณ ช่วยบำรุงโลหิต ด้วยการใช้ผลแก้นำมาดองในน้ำเชื่อมจนครบ 3 วัน (น้ำ 1 ส่วน / น้ำตาล 3 ส่วน) แล้วนำมารับประทานวันละ 1 ช้อนโต๊ะ
5. ดอกสดของมะยม นำมาต้มกรองเอาแต่น้ำใช้แก้โรคตา ชำระล้างดวงตา (เป็นสูตรโบราณ ปัจจุบันไม่ขอแนะนำให้ทำ)
6. สรรพคุณช่วยแก้ไข้ทับระดู ระดูทับไข้ ด้วยการใช้เปลือกต้นนำมาต้มกับน้ำดื่ม (เปลือกของลำต้น)
7. ช่วยแก้ไข้ (ราก)
8. สรรพคุณมะยม น้ำมะยมช่วยต้านหวัดได้ เพราะมีวิตามินซีสูง
9. ผลมะยมมีฤทธิ์กัดเสมหะ ดับพิษเสมหะ ด้วยการรับประทานผลสุกหรือดิบก็ใช้ได้
10. สรรพคุณของมะยม ผลใช้เป็นยาระบาย
11. ใช้แก้น้ำเหลืองเสียให้แห้ง (ราก)
12. ช่วยรักษาเม็ดผดผื่นคัน หรือแก้โรคประดง (โรคผื่นคันตามผิวหนัง) ด้วยการใช้รากประมาณ 1 กิโลกรัมนำมาต้มกับน้ำ 10 ลิตร ต้มให้เดือดประมาณ 10 นาทีแล้วทิ้งไว้ให้อุ่นแล้วนำมาอาบ และควรทำควบคู่ไปกับการใช้รากฝนกับน้ำซาวข้าวทาบริเวณผดผื่นที่เป็นด้วย (ราก)
13. ช่วยรักษาโรคผิวหนัง (ราก)
14. มะยมประโยชน์ ช่วยแก้อาการปวดหลัง ปวดกล้ามเนื้อ โรคไขข้ออักเสบ ด้วยการนำผลมาตำรวมกับพริกไทยแล้วพอกบริเวณที่ปวด
15. นิยมรับประทานเป็นผลไม้สด และมีการนำมาประกอบอาหาร เช่น ใช้ทำส้มตำ ยอดอ่อนใช้รับประทานเป็นผักสด กินกับน้ำพริก ลาบ ขนมจีน ส้มตำ
16. มีการนำมาแปรรูปได้หลากหลาย เช่น มะยมแช่อิ่ม มะยมดอง มะยมเชื่อม น้ำมะยม มะยมแยม มะยมกวน หรือนำมาใช้ทำเป็นน้ำส้มสายชู

สรรพคุณของมะยม
1. ใบมะยมแก้เบาหวาน ด้วยการใช้ใบสดและรากใบเตยพอประมาณนำมาใส่หม้อเติมน้ำแล้วต้มเอาน้ำดื่ม ซึ่งจะช่วยไปกระตุ้นตับอ่อนให้แข็งแรงและสามารถผลิตน้ำตาลในภาวะสมดุลโดยไม่ต้องพึ่งอินซูลินจากภายนอก
2. สรรพคุณใบมะยม ช่วยลดความดันโลหิต ด้วยการใช้ใบแก่พร้อมกานประมาณ 1 มือ นำมาใส่หม้อเติมน้ำพอท่วม ใส่น้ำตาลเล็กน้อยเพื่อดับรสเฝื่อน ต้มให้เดือนประมาณ 5 นาที แล้วนำมาดื่มจนความดันเป็นปกติ แล้วจึงหยุดรับประทาน (สูตรทางเลือก ท่านใดที่รักษาด้วยแพทย์แผนปัจจุบันอยู่แล้วไม่ควรหยุดยาที่แพทย์ให้รับประทาน)
3. ประโยชน์ของใบมะยม ช่วยบำรุงประสาท
4. ใบมะยมสรรพคุณทางยา ช่วยบรรเทาอาการปวดศีรษะ ด้วยการใช้ใบมะยมแก่รวมก้าน 1 กำมือนำมาต้มกับน้ำใส่น้ำตาลกรวดพอประมาณไม่ให้หวานมาก นำมาต้มจนเดือนดื่มครั้งละ 1 แก้ว เช้า-เย็น
5. แก้ไข้เหือด ไข้หัด ด้วยการใช้ใบต้มกับน้ำแล้วนำมาอาบ
6. ประโยชน์ใบมะยม ช่วยแก้สำแดง
7. ใบมะยมสรรพคุณ ช่วยรักษาโรคอีสุกอีใส ด้วยการใช้ใบต้มกับน้ำแล้วนำมาอาบ
8. สรรพคุณของใบมะยม ใบนำมาใช้ต้มน้ำอาบแก้พิษคัน
9. นำมาใช้ปรุงเป็นส่วนประกอบในยาเขียว
10. ใช้เป็นอาหารได้
11. ช่วยทำให้ผู้ที่มีอาการติดเหล้า สามารถเลิกเหล้าได้โดยเด็ดขาด ด้วยการใช้รากมะยมตัวผู้ นำมาสับเป็นชิ้นบาง ๆ จำนวน 10 ชิ้น ชิ้นละ 2 ข้อมือแล้วนำไปย่างไฟก่อน แล้วนำมาตากแดด 3 แดด แล้วจึงนำไปดองในเหล้าขาวพอท่วมยาประมาณ 5 วัน แล้วนำมาดื่ม ยิ่งช่วงกำลังเมาจะยิ่งดี เมื่อดื่มไปได้ไม่ถึงครึ่งแก้ว จะคลุ้มคลั่งและอาเจียนออกมา ซึ่งช่วงนี้ให้ระวังไว้ให้มาก เพราะอาจจะดิ้นคลุ้มคลั่งประสาทหลอนกันพักใหญ่ ต้องหาคนมาช่วยกันจับ ถ้าหมดช่วงนี้ไปได้ก็จะเป็นปกติ และไม่อยากดื่มเหล้าอีกเลย